Ακράτεια ούρων
Τι είναι η ακράτεια ούρων και πόσο συχνό πρόβλημα είναι;
Η ακράτεια ούρων, δηλαδή η ακούσια απώλεια ούρων, είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα. Η σοβαρότητα του περιστατικού ποικίλει, από απώλεια ούρων όταν βήχετε ή φτερνίζεστε μέχρι τόσο έντονη ανάγκη για ούρηση, ώστε ο άνθρωπος που πάσχει από αυτή, να μην προλαβαίνει να φτάσει μέχρι την τουαλέτα. Υπολογίζεται ότι η ακράτεια ούρων επηρεάζει περίπου 200 εκατ. ανθρώπους σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει υπολογιστεί ότι το 50-70% των γυναικών που παρουσιάζουν ακράτεια, δεν πηγαίνουν στο γιατρό και δεν αναζητούν θεραπεία, υπό το φόβο του κοινωνικού στίγματος. Οι άνθρωποι που έχουν ακράτεια συνήθως αναζητούν ιατρική βοήθεια περίπου 6-9 έτη μετά την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν περιστασιακά μικρή διαρροή ούρων. Άλλοι “βρέχουν” τα ρούχα τους συχνότερα. Τα είδη της ακράτειας και τα αντίστοιχα συμπτώματα είναι τα εξής:
- Ακράτεια οφειλόμενη στην πίεση-«ακράτεια από προσπάθεια». Τα ούρα διαφεύγουν όταν ασκείται ξαφνική πίεση στην κύστη μέσω του βήχα, του φτερνίσματος, του γέλιου, της άσκησης ή της άρσης βαρέων αντικειμένων.
- Ακράτεια επιτακτικού τύπου. Παρουσιάζεται μια ξαφνική και επιτακτική ανάγκη για ούρηση, η οποία συνοδεύεται από ακούσια απώλεια ούρων. Μπορεί να θέλετε να ουρείτε συχνά, ακόμη και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η ακράτεια επιτακτικού τύπου μπορεί να πυροδοτηθεί από ασήμαντη αιτία, όπως μια λοίμωξη ή από μια πιο σοβαρή κατάσταση όπως μια νευρολογική διαταραχή ή ο διαβήτης.
- Ακράτεια από υπερχείλιση. Βιώνετε συχνή ή συνεχή κατακράτηση ούρων και στη συνέχεια απώλειά τους, λόγω του ότι η κύστη σας δεν αδειάζει πλήρως. Πρόκειται συνήθως για χρόνια νόσο (π.χ Υπερπλασία Προστάτη), κατά την οποία ακόμη και όταν ουρείτε, δεν μπορείτε να αδειάσετε πλήρως την κύστη σας.
- Λειτουργική ακράτεια. Μια σωματική ή ψυχολογική διαταραχή μπορεί να σας αποτρέψει να φτάσετε στην τουαλέτα εγκαίρως. Για παράδειγμα, αν έχετε σοβαρής μορφής αρθρίτιδα, μπορεί να μην προλάβετε να ξεκουμπώσετε το παντελόνι σας αρκετά γρήγορα.
- Ακράτεια μικτού τύπου. Ο συνδυασμός περισσότερων της μίας μορφής ακράτειας.
Ποια τα αίτια;
Η ακράτεια ούρων είναι αποτέλεσμα της διαταραχής στη λειτουργία της αποθήκευσης και της διέλευσης των ούρων. Αυτό μπορεί να συμβεί εξαιτίας διαφόρων λόγων. Συγκεκριμένοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα ανάπτυξης της πάθησης αυτής και να οδηγήσουν είτε σε βραχυπρόθεσμες είτε σε μακροπρόθεσμες συνέπειες. Αν οι αιτίες θεραπευτούν, τότε θεραπεύεται και η ίδια η ακράτεια.
Ακράτεια που οφείλεται στην πίεση: Το είδος αυτό εκδηλώνεται με απώλεια ούρων κατά το γέλιο, το φτέρνισμα ή το βήχα. Μπορεί να οφείλεται σε βλάβη που προκλήθηκε κατά τον τοκετό (συνήθως σε φυσιολογικό τοκετό), σε αυξημένη πίεση στην κοιλιά σας (λόγω εγκυμοσύνης ή παχυσαρκίας), σε βλάβη στην κύστη ή στην περιοχή γύρω από αυτή κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης, (όπως για παράδειγμα στην υστερεκτομή στις γυναίκες ή στην εγχείρηση προστάτη στους άνδρες), σε νευρολογικές παθήσεις (όπως η νόσος Πάρκινσον ή η Πολλαπλή Σκλήρυνση), σε διαταραχές του συνδετικού ιστού, στην εμμηνόπαυση και με ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές.
Ακράτεια επιτακτικού τύπου: Το είδος αυτό μπορεί να οφείλεται σε υπερκατανάλωση αλκοόλ ή καφεΐνης, σε ελλιπή πρόσληψη υγρών (αυτό μπορεί να προκαλέσει συγκέντρωση ούρων στην κύστη και συμπτώματα υπερδραστηριότητάς της), σε δυσκοιλιότητα, σε νευρολογικές παθήσεις (νευρογενή κύστη) και σε φαρμακευτικές αγωγές.
Ακράτεια από υπερχείλιση: Το είδος αυτό αποτελεί συνήθως απόρροια της απόφραξης της ουροδόχου κύστης. Μπορεί να οφείλεται σε διογκωμένο προστάτη στους άνδρες, σε πέτρες στην ουροδόχο κύστη, σε δυσκοιλιότητα ή σε ατελή ούρηση (δηλαδή να μην αδειάζει εντελώς η κύστη όταν πηγαίνετε στην τουαλέτα).
Κάποια φάρμακα μπορεί να πυροδοτήσουν ακράτεια, όπως είναι τα διουρητικά, κάποια αντικαταθλιπτικά, φάρμακα ορμονικής υποκατάστασης, ηρεμιστικά ή αναστολείς ενζύμου αγγειοτενσίνης.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του προβλήματος της ακράτειας ούρων είναι οι εξης:
Το φύλο: Οι γυναίκες παρουσιάζουν ακράτεια πιο συχνά. Η εγκυμοσύνη, ο τοκετός, η εμμηνόπαυση και η φυσιολογική ανατομία των γυναικών επηρεάζουν αυτή τη διαφορά. Παρόλα αυτά, οι άνδρες με προβλήματα στον προστάτη παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για ακράτεια υπερχείλισης.
Η ηλικία: Όσο μεγαλώνει κάποιος, οι μύες της κύστης του και της ουρήθρας χάνουν μερική από τη δύναμή τους. Οι αλλαγές με την πάροδο του χρόνου μειώνουν το πόσο η κύστη μπορεί να κρατηθεί και αυξάνουν τις πιθανότητες ακούσιας απελευθέρωσης ούρων.
Η παχυσαρκία: Το υπερβολικό σωματικό βάρος αυξάνει την πίεση στην κύστη και στους γύρω μύες, διευκολύνοντας έτσι τα ούρα να διαφύγουν όταν ο πάσχων βήξει ή φτερνιστεί.
Άλλες παθήσεις: Οι νευρολογικές διαταραχές ή ο διαβήτης μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ακράτειας ούρων.
Φαρμακευτική αγωγή: Τα προβλήματα ακράτειας ούρων μπορεί να αποτελούν παρενέργεια της λήψης θεραπείας για τον καρκίνο του προστάτη στους άνδρες.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Είναι σημαντικό να καθοριστεί ο τύπος της ακράτειας ούρων που έχετε. Η πληροφορία αυτή θα καθορίσει και τη θεραπεία που θα εφαρμοστεί. Ο ιατρός θα ξεκινήσει την εξέταση λαμβάνοντας το πλήρες ιατρικό ιστορικό και κάνοντας μια κλινική εξέταση.
Στη συνέχεια, ζητούνται οι παρακάτω εξετάσεις:
- Ουρολογικός έλεγχος (εξέταση ούρων με λήψη δείγματος ούρων και εργαστηριακή ανάλυσή τους)
- Καταγραφή ενός ημερολογίου ουροδόχου κύστης (δηλαδή καταγραφή για λίγες ημέρες της ποσότητας των υγρών που λαμβάνετε, πότε ουρείτε, πόση ποσότητα είναι τα ούρα, αν υπάρχει επιτακτικότητα ούρησης και κάθε πότε)
- Έλεγχος ούρησης (ο γιατρός σας ζητά να ουρήσετε σε ένα ειδικό δοχείο όπου μετράει την ποσότητα ούρων που αποβάλλετε και στη συνέχεια, και τα ούρα που έχουν απομείνει στην ουροδόχο κύστη).
Ο πιο εξειδικευμένος έλεγχος περιλαμβάνει: ουροδυναμικό έλεγχο, κυστεοσκόπηση, κυστεογραφία, υπέρηχο κάτω κοιλίας
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η θεραπεία για την ακράτεια εξαρτάται από την αιτία πρόκλησής της, καθώς και από το στάδιο της νόσου. Μπορεί να χρειαστεί να γίνει συνδυασμός δύο θεραπειών. Ο γιατρός σας είναι ο αρμόδιος για να καθορίσει ποια θεραπεία θα εφαρμοστεί και πότε και αν είναι απαραίτητο να αλλάξει το θεραπευτικό σχήμα που χρησιμοποιείται ήδη.
Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να εφαρμοστούν περιλαμβάνουν:
- Aλλαγή του τρόπου ζωής και των συνηθειών
- Η εκπαίδευση της ουροδόχου κύστης, ώστε να μπορείτε να καθυστερείτε να πάτε στην τουαλέτα και να μειωθεί η επιτακτικότητα της ούρησης
- Έλεγχος στην πρόσληψη τροφής και υγρών. Μπορεί να χρειαστεί να μειώσετε το αλκοόλ, την καφεΐνη ή τα όξινα τρόφιμα. Αν μειώσετε τα υγρά που καταναλώνετε, αν χάσετε βάρος ή αυξήσετε τη σωματική δραστηριότητα θα απομακρύνετε το πρόβλημα.
- Ασκήσεις των μυών πυελικού εδάφους
Είναι γνωστές και ως ασκήσεις Kegel και βοηθούν στην πρόληψη και αντιμετώπιση διαφόρων μορφών ακράτειας.
- Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι τα αντιχολινεργικά, β-3 αγωνιστές (για την επιτακτικού τύπου ακράτεια) και η ντουλοξετίνη ( για την ακράτεια από προσπάθεια).
- Άλλες μορφές θεραπείας
Είναι η ηλεκτροδιέγερση, που εφαρμόζεται για την ενδυνάμωση των μυών και η φαρμακοθεραπεία. Στις επεμβατικές θεραπείες συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων και οι ενέσεις με συνθετικό υλικό που βοηθούν την ουρήθρα να παραμείνει κλειστή και μειώνουν την ακούσια απώλεια ούρων, οι ενέσεις Botox και η διέγερση του κνημιαίου νεύρου με ένα μηχάνημα παλμού.
Σε σοβαρές περιπτώσεις ακράτειας από προσπάθεια, ο γιατρός μπορεί θα συστήσει τη χειρουργική αντιμετώπιση της πάθησης με τοποθέτηση της ταινίας ακράτειας.
Πρόληψη της νόσου/ Πρόγνωση
Η ακράτεια δεν είναι πάντα εύκολο να προληφθεί, καθώς εξαρτάται και καθορίζεται από διάφορους αιτιολογικούς παράγοντες. Ωστόσο, ίσως μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος να εμφανιστούν τα συμπτώματά της με τους εξής τρόπους:
- Διατήρηση ενός σταθερού και φυσιολογικού σωματικού βάρους.
- Ασκήσεις πυελικού εδάφους, ειδικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του ιατρού σας).
- Αποφυγή των διεγερτικών της ουροδόχου κύστης όπως της καφεΐνης και των όξινων τροφών.
- Κατανάλωση φυτικών ινών, οι οποίες προλαμβάνουν τη δυσκοιλιότητα, η οποία με τη σειρά της αποτελεί συχνή αιτία της ακράτειας ούρων.
Η πρόγνωση του ασθενή που παρουσιάζει ακράτεια ούρων είναι πολύ καλή με τα σημερινά ιατρικά δεδομένα. Με την πρόοδο της τεχνολογίας, το άρτια εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό και την προηγμένη επιστημονική γνώση, οι ασθενείς με ακράτεια δεν αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες του παρελθόντος και θεραπεύονται κατά τη συντριπτική τους πλειοψηφία. Είναι πολύ σημαντικό όμως να απευθυνθούν στον ουρολόγο τους άμεσα, ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους.
